वाशिङ्टन डिसी। अमेरिकाका नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले फेरि एकपटक डेनमार्कको स्वशासित क्षेत्र र विश्वको सबैभन्दा ठूलो टापु ग्रीनल्याण्डलाई अमेरिकामा समावेश गर्ने आफ्नो इच्छा व्यक्त गरेका छन्।
ट्रम्पले २०१९ मा आफ्नो पहिलो कार्यकालमा पनि ग्रीनल्याण्ड खरिदको विषय उठाएका थिए, तर त्यसबेला कुनै औपचारिक प्रक्रिया अघि बढ्न सकेको थिएन। ग्रीनल्याण्डको स्वामित्व, रणनीतिक महत्व, र ट्रम्पको यसप्रति चासोबारे यहाँ विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ।
ग्रीनल्याण्डको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
डेनमार्कको अधीनस्थ क्षेत्र:
ग्रीनल्याण्ड ६०० वर्षदेखि डेनमार्कको अधीनस्थ क्षेत्र हो। सन् १९५३ मा यसलाई डेनमार्कको अभिन्न हिस्सा घोषणा गरियो।
स्वायत्त शासन:
१९७९ मा ग्रीनल्याण्डले ‘होम रूल’ प्रणाली पायो, जसले आन्तरिक मामिलामा स्वायत्तता प्रदान गर्यो। तर, रक्षा र बाह्य मामिला डेनमार्ककै अधीनमा रह्यो।
डेनमार्क र नर्वेको उपनिवेश:
ग्रीनल्याण्ड पहिले डेनमार्क-नर्वे संघको अधीनमा थियो। सन् १८१४ मा डेनमार्क र नर्वे छुट्टिएपछि ग्रीनल्याण्ड डेनमार्कसँग रह्यो।
अमेरिकाको ग्रीनल्याण्डप्रतिको चासो
रणनीतिक स्थान:
ग्रीनल्याण्ड उत्तरी अमेरिकाबाट युरोप जाने छोटो बाटोमा अवस्थित छ। यसले आर्कटिक क्षेत्रमा अमेरिका र अन्य देशहरूको सैन्य र व्यापारिक पहुँच सुनिश्चित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।
खनिज र स्रोतहरू:
ग्रीनल्याण्ड दुर्लभ खनिजहरूको भण्डारका लागि परिचित छ, जसले उच्च-प्रविधि उपकरण र ब्याट्री निर्माणमा योगदान पुर्याउन सक्छ।
अमेरिकी सैन्य अड्डा:
ग्रीनल्याण्डमा रहेको थुले एयर बेस, जसलाई द्वितीय विश्वयुद्धको समयमा बनाइएको थियो, आज पनि अमेरिकी सैन्य दृष्टिकोणले महत्त्वपूर्ण मानिन्छ।
ट्रम्पको योजना र विवाद
ट्रम्पले ग्रीनल्याण्ड खरिदको प्रस्तावलाई “ठूलो र महत्त्वपूर्ण व्यापारिक सम्झौता” भन्नुभएको थियो।
डेनमार्कका प्रधानमन्त्री मेटे फ्रेडरिक्सनले ग्रीनल्याण्ड “बिक्रीको लागि नभएको” स्पष्ट पार्दै ट्रम्पको प्रस्तावलाई अस्वीकार गरेपछि २०१९ मा ट्रम्पले आफ्नो डेनमार्क भ्रमण रद्द गरेका थिए।
ग्रीनल्याण्डको मूल्य र अलास्कासँग तुलना
सन् १८६७ मा अमेरिकाले अलास्का रूसबाट ७.२ मिलियन अमेरिकी डलरमा खरिद गरेको थियो।
ग्रीनल्याण्डको अनुमानित मूल्य आज २३०.२५ मिलियन डलर रहेको मानिन्छ।
अमेरिकाको इतिहास र ग्रीनल्याण्ड खरिद प्रयासहरू
सन् १९४६ मा अमेरिकाले डेनमार्कलाई १०० मिलियन डलर सुनको प्रस्ताव राख्दै ग्रीनल्याण्ड खरिद गर्ने प्रयास गरेको थियो।
यसअघि, अमेरिकाले सन् १९१७ मा अमेरिकी भर्जिन टापुहरू डेनमार्कबाट खरिद गरेको थियो।
डेनमार्कको प्रतिक्रिया
डेनमार्कले ग्रीनल्याण्डका स्थानीय जनताको निर्णय नै मुख्य रहेको बताएको छ। प्रधानमन्त्री फ्रेडरिक्सनले ग्रीनल्याण्डको बिक्री असम्भव रहेको बताए।
ग्रीनल्याण्डको रणनीतिक महत्व र प्राकृतिक स्रोतहरूका कारण यो क्षेत्रप्रति अमेरिकाको चासो स्पष्ट छ। तर, डेनमार्क र ग्रीनल्याण्डका बासिन्दाहरूको असहमतिको कारण यो विषय विवादास्पद छ। भविष्यमा यस विषयले कसरी मोड लिन्छ, त्यो हेर्न बाँकी छ।
